Wat is een innerlijke criticus en hoe kun je er eetbuien door krijgen?
Iedereen heeft een innerlijke criticus in zich, maar bij de één is die kant dominanter aanwezig dan bij de ander. Een innerlijke criticus kun je omschrijven als de kritische kant in jezelf. Het zijn strenge, oordelende gedachten. Je innerlijke criticus kan op van alles en nog wat kritiek leveren en wil dat je het beste uit jezelf haalt, maar daarin worden vaak onrealistische doelen gesteld.
In mijn begeleiding maak ik gebruik van ACT en dat staat voor Acceptance and Commitment Therapy. Het is een therapeutische stroming, maar voor mij inmiddels een manier om met lastige gedachten en gevoelens om te gaan. Ik gebruik het in mijn begeleiding onder andere om niet tastbare dingen zoals strenge gedachten op een metaforische manier uit te leggen.
Vanuit ACT zeggen we dat je als persoon allemaal verschillende kanten in jezelf hebt. Je kunt het ook omschrijven als sub-personen, stemmen of gedachten. Je hebt bijvoorbeeld een lieve kant, een zorgzame kant, een speelse kant, een grappige kant, een serieuze kant, een sportieve kant, een gezellige kant, een onzekere kant, enzovoorts. Zo heb je ook een strenge kant in je, bij ACT noemen we die je innerlijke criticus. We hebben allemaal een innerlijke criticus, maar de invloed ervan op je gedrag is per persoon verschillend.
De innerlijke criticus heeft ook een mening als het om eten en je gewicht gaat. Zo zegt je innerlijke criticus bijvoorbeeld:
- “je eet niet gezond genoeg”
- “je snoept teveel, je eet teveel koolhydraten, etc.”
- “je moet afvallen, je bent te dik”
- “je zou wel meer mogen bewegen, langer mogen wandelen, etc.”
- “je bent lui, zwak of niet te vertrouwen in de buurt van eten”
- “welke producten je wel én juist niet mag eten”
- “je moet elke dag op de weegschaal staan omdat het anders helemaal mis gaat”
- “je hebt het niet goed gedaan omdat je bent aangekomen”
- “je zult nooit je eetbuien overwinnen want je hebt geen wilskracht”
- “je hebt een flubber buik, dat is lelijk dus die moet je verbergen”
- “je kunt ook nog een keer het keto dieet proberen, de vorige keer ben je 15 kg afgevallen”
Je innerlijke criticus zegt best wel gemene dingen.. Ze legt de lat heel hoog en stelt hoge eisen. Wanneer het niet lukt om deze na te streven, heb je het gevoel dat je faalt en dan komt opnieuw je innerlijke criticus naar boven om je dat nog even duidelijk te maken.
Door je innerlijke criticus zal je strenger omgaan met je voeding en bepaalde producten proberen te laten staan. Maat het zijn juist de strenge eetregels en restricties die ervoor zorgen dat de drang om iets wel te eten zich opbouwt en de kans op overeten en eetbuien vergroot. Je innerlijke criticus zorgt er dus voor dat je meer eetbuien krijgt.
Ik denk dat het wel duidelijk is dat de innerlijke criticus geen echt fysiek persoon is, maar zo kan het wel aanvoelen. Deze strenge gedachten komen over het algemeen dagelijks voorbij. Hoewel de innerlijke criticus de beste intenties heeft, helpt ze je niet om van je eetbuien af te komen.
Hoe kun je het beste omgaan met je innerlijke criticus?
Het kan enorm helpen om deze kritische kant van jezelf te leren opmerken. Zolang je deze strenge kant in jezelf niet kunt opmerken, zal het je automatische reactie zijn om te luisteren naar deze gedachten. Op deze manier blijven eetbuien bestaan. Jouw innerlijke criticus zal altijd aangeven dat je gewicht nog te hoog is, dat je lichaam niet goed is zoals het is, dat je moet afvallen, etc. Zo blijft het strenge (eet)gedrag in stand.
Wees je ervan bewust dat jij je kritische kant niet bent. Het zijn je gedachten, afkomstig van je verstand. Maar dat is niet wie jij in de kern bent. En daarom heb je dus altijd een keuze of naar deze gedachten wilt luisteren of niet. Zodra je leert om je strenge gedachten op te merken, zul je ontdekken dat er ruimte ontstaat om een keuze te maken.
Mijn innerlijke criticus
Ik heb ook een innerlijke criticus en ik noem haar Truus. Het helpt trouwens om je innerlijke criticus een naam te geven. Truus komt regelmatig naar voren om me te vertellen dat ik geen goede moeder ben, dat ik de kilo’s die ik ben aangekomen weer moet afvallen, dat ik mijn huishouden beter op orde moet hebben, …
Wat voor mij goed werkt, is opmerken dat het Truus is die dit zegt, niet ik zelf. En dan zeg ik in gedachten zoiets als: “Dankjewel Truus, fijn dat je mee denkt, maar ik doe het op mijn manier.” Daarna ga ik verder met datgene wat belangrijk voor me is. Ik besluit dus om niet te luisteren naar Truus, maar ik negeer haar niet. Er zijn ook dagen dat het me niet lukt, maar meer dagen dat het me wel lukt.
Ik hoop dat jij je innerlijke criticus ook leert opmerken en kunt ervaren hoe het is om niet te luisteren naar je strenge gedachten. Vind je dit lastig en wil je er hulp bij? Of wil je dit proces leren in een sneller tempo? Misschien is mijn begeleiding dan helpend voor jou. Neem gerust contact op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek.